Antalya’nın Konyaaltı ilçesi Geyikbayırı Mevkii’nde bulunan Trebenna Antik Kenti, bir zamanlar Likya ve Pamphylia arasında kaldı. Pisidia’nın en önemli kentlerinden biri olan Termessos’un egemenlik alanında bulunan Trebenna, daha çok Termessos ile yakın ilişkiler içerisindeydi. Onobara ile birlikte Termessos’un egemenliği altında bulunuyordu. Şehir merkezinden ortalama 25 kilometre uzaklıkta yer alan Trebenna günümüzde gizemli kalan antik kentlerden birisidir.
İLK ÖNCE LİKYA SONRA PAMPHLİA
Trebenna, ilk önceleri Roma Dönemi’nde Likya Eyaleti içindeyken Doğu Roma Dönemi’nde ise Pamphylia’nın bir kenti olarak kabul gördü. Kent hakkında ise günümüze çok az bilgi ulaşmış durumda. Kentti yazıtlar arkeolojik veriler sunarak tarihi bilgileri gün yüzüne çıkarmaya yardımcı oldu.
ADI YUNANCA YA DA LATİNCE DEĞİL
Trebenna adı ilk kez Stadiasmus Patarensis adlı Roma haritasında geçiyor. ‘Trabenna’ olarak geçen kentin sınır kent olma özelliği bulunuyor. Bunun yanı sıra Hierokles’te Tresena, Notitia Episcopatuum’da Perbaina adıyla anılmış. Hint-Avrupa dillerinde ‘Tarpa’ sözcüğü ‘ayakla ezmek, vurmak’ gibi anlam içeriyor. Trebenna’nın Yunanca ya da Latince bir anlam taşımaması bu sözcüğün Luvice olduğu kanısını ön görülüyor. ‘Trebe’ kökü ‘wana’ ekinin eklenmesiyle ‘Trebe Ülkesi’ ya da ‘Trebe ile ilgili yer’ anlamına geliyor olabilir. Orta atılan adla ilgili bu bilgiler çok eski yerleşim alanı olduğu düşüncesini ortaya koyuyor.
SİKKE BASMA YETKİSİ KAZANMIŞ
Hadrianus ve Marcus Aurelius dönemlerine ait yazıtlar önemli yer tutan Trebenna, III. Gordianus döneminde ise sikke basma yetkisi kazandığı anlaşılmıştır. M.S. 3’üncü yüzyılda kent ‘Koloni’ statüsüne yükseltildiği ve bu dönemde Roma İmparatorluğu ile yakın ilişkiler kurdu. Trebenna’nın doğal kaynakları arasında orman ürünleri öne çıkıyordu.
ARTEMİS KÜLTÜ ÖN PLANDA
Trebenna’da Artemis Kültü tıpkı birçok antik kentte olduğu gibi ön plana çıkıyor. Ana tanrıça olma özelliğine sahip Kybele’nin Likya’daki karşılığı olan Artemis’in öne çıkması büyük bir saygı gördüğü biliniyor. Kadın adları arasında da Artemeis isminin yaygın bir biçimde kullanılması da buna bir örnek olarak veriliyor.
İMPARATORUN ADI KAZINMIŞ
Kentte en dikkat çekici yapılar arasında ‘ekklesiasterion’ yani şehir meclis binası en dikkat çeken yapıdır ve inşası M.S.3. yüzyıl dayanıyor. Solon ailesi tarafından yaptırılan binanın girişindeki yazı önem taşıyor. İmparatora ithaf edildiği bilinse de hangi imparatorun olduğu bilinmemekte çünkü yazıttan adı kazınmış. Bu da lanetlenen imparatorlardan birinin olduğunu gösteriyor. Bu yapının yanı sıra Agora ve Nekropol alanları en dikkat çeken yapılar arasında yerini alıyor.
MEZAR TÜRLERİNDE FARKLILIKLAR VAR
Trebenna’daki mezar türlerinde farklılık gösteriyor. Trebenna’da lahitler, kaya mezarları, anıtsal mezarlar yani heroonlar bulunuyor. Trebenna’nın dikkat çeken diğer yapıları arasında, tapınma kültlerinin bulundukları ana kayaya oyma ile yapılmış yapılar, sur duvarları ve tapınak benzeri yapılar da yer alıyor. Erken Doğu Roma kilisesine dair izlerde günümüzde az da olsa benliğini koruyor.
UĞUR FİDAN
